den wildenborch

Ligging

Aan de Wildenborchseweg 20 te Vorden

Ontstaan

De oudste vermelding dateert van 1372 met Sweder Rodebaert van Wisch als eigenaar.

Geschiedenis

Het is nauwelijks voor te stellen, dat er zich op deze plek tussen Vorden en Lochem ooit één der meest geduchte roofridderburchten van de Achterhoek bevonden heeft. De plek was heel goed gekozen, want het gebied rondom het kasteel was moeras en de bezitters konden zich hier na hun rooftochten dan ook veilig voelen.
De heren van Wisch behoorden tot de voornaamste edelen van het oude hertogdom Gelre en voelden zich de gelijke van de hertog, zij gedroegen zich als onafhankelijk vorst op hun kastelen en dus ook op Den Wildenborch. Ze stroopten regelmatig het graafschap Zutphen en de aangrenzende gebieden van Overijssel af, totdat Johan het te bont maakte en burgers van Deventer in 1490 Den Wildenborch en Zutphenaren het kasteel Wisch te Terborg, waar Johan's zoon Hendrik vertoefde, belegerden. Veel resultaat boekten zij echter niet, waarop nogmaals Zutphen en hertog Karel van Gelre in 1506-1508 Den Wildenborch driemaal tevergeefs belegerden, maar in 1512 gaf Johan zich toch over. Zijn kleinzoon Joachim werd in 1519 eigenaar en alles begon weer van voren aan, totdat de hertog in 1523 een vaste bezetting op het kasteel legde en de verdedigingswerken liet slopen. Zijn gunsteling, Sweder van Kervenheim, kreeg toestemming om een deel van de afbraak te gebruiken voor de bouw van zijn kasteel De Cloese te Lochem.
Met het overlijden van Joachim in 1541 stierf het geslacht Wisch in mannelijke lijn uit en zijn erfgename werd zijn zuster Ermgard, echtgenote van George graaf van Limburg Stirum. Zij heeft er weinig genoegen aan beleefd, want door haar zeer Spaansgezinde houding werd door de Staten van Gelderland beslag gelegd op al haar Gelderse goederen, waaronder Den Wildenborch. Haar kleinzoon Joost van Limburg Stirum kon er zijn intrek nemen, omdat zijn moeder het kasteel had laten ontmantelen en hem uit Spaanse krijgsdienst had teruggeroepen. Tot 1200 blijven de Van Limburg Stirum's eigenaar, dan verkoopt Maria Magdalena, douairière van Hendrik graaf van Nassau-Siegen, (we komen haar ook op Beekvliet tegen) het kasteel met onderhorigheden aan Frederik von Heyden. De erven van diens broer brachten een groot aantal jaren door met procederen tegen elkaar en uiteindelijk volgde in 1757 een publieke verkoop, waarop het landgoed gekocht werd door de gebroeders Soiron, die het vermoedelijk alleen maar te doen was om de 5000 houwbare eiken op het goed. Na die gekapt te hebben verkochten zij Den Wildenborch in 1768 aan Albert Dominicus van Limburg Stirum, maar diens weduwe deed het goed in 1780 over aan Damiaan Hugo Staring, vader van de dichter. Toen bestond alleen nog maar de voorpoort van het eens zo sterke kasteel, waar tegen in 1782 aan beide zijden een woonvleugel gebouwd werd. De poorttoren werd in 1847 door Mr. Jan Isaac Brants, een kleinzoon van de dichter, omgebouwd in neo-romaanse stijl. Kantelen erop zijn inmiddels verdwenen.
In 1908 werd het landgoed door zijn erfgenamen geveild; een zoon kocht het huisperceel met enig grondgebied aan, maar na diens dood in 1924 volgde wederom een veiling. Na twee bezitswisselingen - het huis was nog even sanatorium - kochten Mr. A. Staring en diens echtgenote J.H.M. de Mol van Otterloo in 1931 het huis en brachten het in 1976 onder in een stichting.
Bij de Wildenborch behoort een mooi aangelegde en goed onderhouden kasteeltuin die tijdens de jaarlijkse Staringavonden kan worden bezocht. Ook het bos van de Wildenborch is een verrassende schoonheid.

Een leuke anekdote is het verhaal van "Het varken van Den Wildenborch";
het verhaal speelt zich af in het jaar 1490 tijdens de belegering van Den Wildenborch door de burgers van Deventer. Rond het kasteel zitten honderden soldaten uit Deventer zich verschrikkelijk te vervelen. Het lukt ze maar niet om het kasteel in te nemen. Nu proberen ze een nieuwe strategie; belegeren en uithongeren. De soldaten wachten al weken op overgave, maar kasteelheer Johan Wisch geeft niet op. Het lijkt wel of er op het kasteel eten in overvloed is. Elke dag immers horen de soldaten een varken krijsen. En als de varkens nog niet zijn geslacht, dan moet er wel genoeg eten zijn. Toch?
In het belegerde kasteel echter is iedereen op rantsoen. Vlees is er allang niet meer, want alle dieren zijn al in de hongerige magen verdwenen. Op dat ene varken na. Dat wordt gespaard om, al krijsend, de soldaten voor de gek te houden. En het werkt! Omdat de soldaten denken dat de voedselvoorraad onuitputtelijk is, besluiten zij het beleg op te breken. Zo bleef het kasteel overeind en werd het varken de held van Den Wildenborch.

Eigenaar/Bewoners

Stichting de Wildenborch

Huidige doeleinden

Privé bewoning, het huis wordt bewoond door een dochter en schoonzoon van Ir. D.M.W. Staring: Jennine en Evert-Kees van de Plassche-Staring.

Toegankelijk

Landgoed toegankelijk, het huis en directe omgeving zijn niet toegankelijk voor het publiek, behalve tijdens de jaarlijkse Staringavonden (INFO) of via de website http://www.wildenborch.nl .

Foto's


	Bron: Historische werkgroep Stichting De Vier Heerlijkheden		Bron: Gelders Archief
	Kasteel Aalst		Kasteel Aalst 1627-1631

Bronnen

Jan Harenberg - "Eens bolwerk van de adel, kastelen en landhuizen in de Achterhoek en Liemers"
Allert de Lange - Gids voor "De Nederlandse Kastelen en Buitenplaatsen"
Gemeente Bronckhorst