Ampsen

Ligging

Ten noorden van Lochem (Laan Ampsen 8 - Lochem).

Ontstaan

Een eerst vermelding vinden we in 1105, Ulricus de Amsene. Maar meer zekerheid hebben we bij Arnoldus de Ampsen die in 1302 genoemd wordt.

Geschiedenis

Evenals bij andere kastelen waren er vroeger twee kastelen, te weten Oud-Ampsen en Nieuw-Ampsen, die ook hier op korte afstand van elkaar gelegen zijn.
De naam Amsen of Ampsen komt al vroeg voor; in 1105 Ulricus de Amsene en dertien jaar later Othelmus de Amsnon, maar het is niet zeker of zij iets met het latere kasteel te maken hebben.
Meer zekerheid bestaat er bij Arnoldus de Ampsen, die in 1302 genoemd wordt en Jacobus Ampsonii in 1312 en Lambertus de Amsen in 1336. Daarna komen Gerardus, Andries en Lubbert. De namen worden nogal eens verschillend geschreven.
In het leenregister wordt als eerste genoemd Wolter, de zoon van Helmich en hij wordt in 1379 met het goed beleend. Wanneer hij omstreeks 1405 kinderloos komt te overlijden, gaat het goed naar zijn broer Hendrik, die dan beleend wordt met Alden-Ampsen, zodat er toen ook al een Nieuwen-Ampsen moet hebben bestaan. Waarschijnlijk was hij al eigenaar van laatstgenoemd goed en heeft er een broederdeling plaatsgehad toen hun vader overleed. In ieder geval, Hendrik verenigde beide goederen weer, en maakte in 1392 een verdeling van zijn goederen tussen zijn drie zoons Helmich, Seyne en Johan. Van deze verdeling is overigens niets terecht gekomen, daar zij allen vóór hun vader overleden.
Zodoende werd hun zuster Bertha van Ampsen eigenares, maar aangezien die uit haar beide huwelijken geen kinderen had, viel het goed aan de dochters van haar broer Seyne, Mija en Griete, waarvan alleen eerstgenoemde van belang voor Ampsen is. Zij trad in het huwelijk met Derck van Keppel van de Cloese, die in 1430 met Ampsen beleend werd.
Met de dood van Johan van Keppel in 1546 kwam een einde het "Keppel"-tijdperk. Zijn dochter Anna was in 1539 gehuwd met Johan Nagell en hun nageslacht zal hier in mannelijke lijn blijven tot 1928, wanneer Assueer Jacob baron van Nagell overlijdt. Maar voor het zover is, heeft Ampsen nog heel wat moeten doorstaan.
In de Spaanse tijd, in 1605 of mogelijk al in 1582, werden beide huizen Ampsen verwoest door de Spanjaarden. Gerrit Jan van Nagell moet het huidige huis in de eerste helft van de zeventiende eeuw hebben laten bouwen. Heeft hij hiervoor een geheel nieuwe plek gezocht? We weten het niet. Bij de plek waar eens Ouden-Ampsen stond, vinden we nu een boerderij met die naam en een gedeeltelijk omgracht kasteeleiland, maar tussen deze boerderij en het huidige kasteel vinden we de boerderij Nieuwen-Ampsen.
Omstreeks 1760 werd het kasteel door het echtpaar Van Nagell-le Leu de Wilhem ingrijpend verbouwd. Het was toen een L-vormig gebouw met een traptoren in de hoek. Die toren verdween en een zandstenen ingangspartij, bekroond met de wapens van het echtpaar werd aangebracht. Aan de rechter verrees een vleugel, zodat een U-vorm ontstond. De gracht om het huis werd gedempt. Het torentje aan de rechterzijde, een copie van de oude traptoren, werd eerst in 1935 gebouwd.
Via de graven Van Lynden van Sandenburg vererfde Ampsen op de huidige eigenaren.
Begin 2014 is Jonkheer Mr. Rudolph Everhard Willem van Weede plotseling overleden, hij is 82 jaar oud geworden. Hij stond bekend als een aimabel en toegankelijk persoon. Eén van de belangrijkste zaken die een rol in zijn leven speelde is toch wel het landgoed Ampsen geweest. Als jongeman van 13 jaar hielp hij al mee met het planten van bomen op het landgoed en het onderhoud.
Over zijn lievelingsplek op Ampsen zei hij: “Het landgoed is altijd mooi, in zomer en winter. Maar het mooist vind ik het als je staat in de rode beukenkathedraal en dan de veel lichtere laan inkijkt waar we de onderbegroeiing hebben weggehaald. Daar kan dan prachtig strijklicht doorkomen.”
Het landgoed, circa 680 hectare groot, is sinds 1928 opengesteld voor het publiek.

Eigenaar/Bewoners

Erven Van Weede

Huidige doeleinden

Het kasteel is in gebruik als kantoor.

Toegankelijk

Landgoed toegankelijk, het huis en directe omgeving zijn niet toegankelijk voor het publiek.

Foto's


	Bron: Eigen collectie		Bron: Eigen collectie
	Huis gezien vanaf de weg		Briefkaart circa 1907

	Bron: Eigen collectie		Bron: Eigen collectie
	Briefkaart circa 1910, voorplein kasteel		Briefkaart voorplein kasteel

	Bron: Eigen collectie		Bron: Eigen collectie
	Zwart-wit foto, voorplein kasteel		Tekening door Jan de Beijer (1743)

	Bron: Eigen collectie
	Tekening door Jan de Beijer (1743)

Bronnen

Jan Harenberg - "Eens bolwerk van de adel, kastelen en landhuizen in de Achterhoek en Liemers"