IJsselvliedt

Ligging

Aan de Zuiderzeestraatweg nabij Wezep.

Ontstaan

Het landgoed is ontstaan rond 1650

Geschiedenis

Komende vanaf de A28 vormt de schitterende duiventil aan de rechterkant van de Zuiderzeestraatweg nabij Wezep een enorme blikvanger. Tegenover dit bouwwerk ligt de ingang van het landgoed IJsselvliedt. Links van de ingang ligt de zeer fraaie voormalige tuinmanswoning. Het huis IJsselvliedt wordt omgeven door veel bomen in een in Franse stijl aangelegde tuin. Een landhuis dat in de loop der jaren in Wezep een steeds bijzondere plaats heeft ingenomen. Niet alleen door de oorspronkelijke bewoners, maar ook zeker door de verschillende bestemmingen die het huis gehad heeft. Welke bestemming het huis ook kreeg, het behield echter steeds het statige karakter. Zelfs nog na de ingrijpende aanpassingen die noodzakelijk waren om aan alle eisen te voldoen om als vakantiehuis voor chronisch zieken en gehandicapten voor het Rode Kruis te kunnen fungeren
De geschiedenis van IJsselvliedt gaat zo'n drie eeuwen terug. Als eerste eigenaar van het goed wordt de heer Johan Beeldsnijder Steenbergen vermeld. Beeldsnijder Steenbergen was lid van de magistratuur van de gemeente Kampen in de jaren 1697 tot 1748 en voerde persoonlijk de titel van burgemeester.
Het huidige landhuis is monumentale van opzet en werd in 1824 gebouwd in neoclassicistische stijl door Richard Andreas Ludolphi Nobel, die leefde van 1777 tot 1839. Mede dankzij het vermogen van zijn vrouw Arnoldina Johanna Gockinga kon het landgoed IJsselvliedt worden gekocht. Het landhuis was al zeer oud en Richard liet het afbreken en er een nieuw landhuis bouwen, wat dichter naar de Zuiderzeestraatweg toe. Er kwam een nieuwe ingang en er werd een gracht gegraven.
De ligging van het huis is dominant, direct naast de Zuiderzeestraatweg. Deze weg was de voormalige verbindingsweg langs de Zuiderzee tussen Zwolle en Amersfoort. Direct vanaf de Zuiderzeestraatweg ligt rechts de stenen brug over de gracht. Eenmaal over de gracht doemt het statige landhuis op. In de directe omgeving ligt het historische Koetshuis dat nog uit de tijd van het vroegere landhuis stamt. Naast de ingang staat de voormalige tuinmanswoning, gebouwd in 1845.
Tegenover het landhuis IJsselvliedt staat in een weiland een duiventil, waarschijnlijk ongeveer gelijktijdig met het landhuis gebouwd. De duiventil is van het zogenaamde hooibergtype: op vier L-vormige, in blokmotief gepleisterde staanders, voorzien van een grijs geschilderd, gepleisterd basement en in stucwerk uitgevoerde lijsten, die een kapiteel suggereren, rust een vierkant duifhuis. In het voorgevelvlak zijn 18 openingen aangebracht in een rondboogvormig vlak. Op de nok staat een kleiner, eveneens vierkant duivenhuis. In de gevelvlakken aan de voor- , zij- , en achterkant zijn elk 6 openingen aangebracht. Het geheel wordt bekroond met een tentdak met bitumineuze bedekking. Op de nok staat een windwijzer.

Het oorspronkelijke karakter van het landgoed is goed bewaard gebleven. Het landgoed strekte zich in de beginjaren (voor 1829) uit over een wijd gebied en zou zo'n 350 hectare hebben beslagen. Toen nog werd het landgoed bereikt via een oprijlaan gelegen op ongeveer honderd meter voorbij de huidige ingang. Deze liep door een gebied ten noorden van IJsselvliedt. In die periode was er sprake van een fraai bomenlaan vanaf de periferie naar het groen hart van het landhoed. Voordat de Zuiderzeestraatweg het landhoed in 1829 in twee gedeelten scheidde, was er sprake van een aaneengesloten gebied.
Zoals geschreven, is het landhuis in zijn huidige vorm in het jaar 1824 gebouwd door Richard Andreas Ludolphi Nobel. Nobel woonde in Zwolle en gebruikte IJsselvliedt als zomerverblijf. Het grootste gedeelte van het jaar woonde hij met zijn familie in een woning aan de Kamperstraat te Zwolle. Richard was rustend 1e luitenant bij de dragonders. Hij was getrouwd met Arnoldina Johanna Gockinga, een zeer vermogende vrouw. Na zijn dood in 1839 ging het bezit van het landgoed over op zijn zoon, mr Carel Johan Richard Nobel (1820-1885). Hij was steenrijk en woonde meestal in de Kamperstraat in Zwolle en gebruikte het landgoed eveneens hoofdzakelijk als zomerverblijf. Richard Nobel overleed in 1885.
Na de familie Nobel kwam het landgoed in handen van de adellijke famile Van Palland. Aangezien deze familie geen mannelijke opvolger had, ging het bezit over naar de neef, mr. Johan Paul Graaf van Limburg Stirum. Binnen de geschiedenis van IJsselvliedt speelde hij een belangrijke rol. Mr. J.P. Graaf van Limburg Stirum was de zoon van Hendrik Otto Graaf van Limburg Stirum en Henriëtte Frédérique Nobel. Johan Paul was gehuwd met Jonkvrouwe Catharina Marina Rolina van Sminia. Mr. J.P. Graaf van Limburg Stirum was een goed diplomaat. Internationale ervaring deed hij op als gezant in Constantinopel (1906-1908), in Peking (1913) en Stockholm ((1914). In de jaren tussen 1916 en 1921 vervulde hij de functie van Gouverneur-Generaal van het voormalig Nederlands-Oostindië.
Bij de erfenis van huize IJsselvliedt aan de Graaf van Limburg Stirum was bepaald dat hem het landgoed slechts zou worden geschonken op de voorwaarde dat hij het ook daadwerkelijk zou gaan bewonen. Directe reden voor deze bepaling was om te bereiken dat het landgoed niet alleen intact zou blijven maar ook goed onderhouden werd. Korte tijd nadat de Graaf zich in Nederland had gevestigd, werd hij benoemd tot ambassadeur in Berlijn. Al spoedig lag hij overhoop met de nieuwe machthebbers in dit land en weigerde hij bijvoorbeeld recepties van Hitler te bezoeken. Om die reden werd hij in 1937 terug geroepen en benoemd tot ambassadeur in Londen. Bij de inval van de Duitsers verbleef de Graaf in Nederland en was genoodzaakt hier te blijven. Dit betekende dat hij meer aandacht kon besteden aan de tuinen en bossen van IJsselvliedt. Met gevolg dat bomen uit geheel Europa, die hier levensvatbaarheid hebben, werden geplant.
Tijdens de oorlogsjaren werd het landgoed IJsselvliedt gevorderd door de Duitsers en werd het huis grotendeels ingericht als Ortskommandantur waarbij de Ortskommandant ook in het landhuis woonde. De Graaf en de Gravin kregen toestemming om op het landhuis te blijven op een kamer op de eerste verdieping. Overigens werd hen geen strobreed in de weg gelegd en konden zij ongehinderd hun gang gaan.
Ondertussen trof de Graaf maatregelen om het landgoed intact te houden. Hij bepaalde dat het landgoed in handen zou komen van een stichting, waarin de erfgenamen - neven en nichten - zouden fungeren als bestuursleden.Onder meer werd bepaald dat de opbrengsten van het landgoed ten goede zouden komen aan doelstellingen van maatschappelijk nut.
De Graaf overleed plotseling op 17 april 1948, na een val waarbij hij zijn heup brak. De Gravin leefde nog zeven jaar op het landgoed en overleed op 2 november 1955.

Kort na het overlijden van de Gravin werd het huis verhuurd aan het Ministerie van CRM, dat in IJsselvliedt Indische Nederlanders onderbracht die in het jaar 1950 bij de soevereiniteitsoverdracht van Nederland aan Indonesië er de voorkeur aan hadden gegeven naar Nederland te gaan.
Na ruim 13 jaar kwam het huis weer leeg te staan. Het huis trok de aandacht van het Nederlandse Rode Kruis die plannen had voor een vakantieproject voor chronische zieken en gehandicapten. Door een zeer grote gift van een welgestelde dame in het zuiden des lands is het landhuis opgeknapt en zoveel mogelijk aangepast aan de nieuwe doelstelling. Als vakantiehuis van het Rode Kruis heeft IJsselvliedt alleen maar meer naamsbekendheid gekregen.
Een statig achttiende-eeuws landhuis en een aan alle eisen voldoend vakantiehuis voor chronische zieken en gehandicapten. Het zijn twee aparte werelden. Toch blijken deze twee op het eertse gezicht niet bij elkaar passende situaties uitstekend samen te gaan. Huize IJsselvliedt is dara het treffende voorbeeld van. Het landhuis, het koetshuis, het grafhuisje en de voormalige tuinmanswoning, ze zijn er nog. Maar zelfs dan zou er sprake kunnen zijn van vergane glorie.
Niets is minder waar. Geen vergane glorie, maar een huis met een bestemming die past bij de voorwaarden die de Graaf van Limburg Stirum ooit stelde: een bestemming met een maatschappelijk nut.

Eigenaar/Bewoners

Haagse Rode Kruis

Huidige doeleinden

Vakantiehuis van het Nederlandse Rode Kruis voor chronische zieken en gehandicapten patiënten.

Toegankelijk

Landgoed toegankelijk, huis en directe omgeving zijn niet toegankelijk voor het publiek. (INFO)

Foto's


	Bron: Historische werkgroep Stichting De Vier Heerlijkheden		Bron: Gelders Archief
	Kasteel Aalst		Kasteel Aalst 1627-1631

Bronnen

Tussen IJsselvliedt en Essenburg - Landgoederen op de Noord-Veluwe