bronckhorst

Ligging

Aan de westzijde van het stadje Bronkhorst, achter de kerk, bij Kasteelweg 3

Ontstaan

De eerste heren van Bronckhorst werden al vermeld in het jaar 1140.

Geschiedenis

Ten westen van het kleine stadje Bronkhorst ligt nog steeds de burchtheuvel waar ooit het beruchte kasteel Bronckhorst heeft gestaan. Strategisch gelegen langs de IJssel, op een natuurlijke hoogte en beschermd door brede, diepe grachten kon het kasteel op deze manier alleen vanuit het oosten bereikt worden. Aan deze kant bevond zich de voorburcht.
Door de veranderde waterloop ligt het tegenwoordig verder van de IJssel af dan vroeger.
Het kasteel dat hier vroeger stond moet een machtig slot zijn geweest dat in het begin van haar bouw van hout geweest zal zijn en later vervangen is door steen.
De heren van Bronckhorst worden reeds in 1140 vermeld. Bronckhorst is dan een vrij goed en is aan niemand leenroerig. Als eerste naam komen we tegen ene Gijsbert van Hadewich tegen die in latere jaren bekend is onder de naam Gijsbert van Bronckhorst. Gijsbert wordt beschouwd als de stamvader van het geslacht Van Bronckhorst dat ruim 400 jaar zal regeren over het stadje Bronckhorst. Op een schilderij uit de achttiende eeuw (foto 5) kunnen zien hoe het kasteel er destijds uitzag.
Het geslacht Bronckhorst speelde in Gelre een belangrijke rol, vooral in de veertiende eeuw toen deze heren overhoop lagen met de Van Heeckerens. Er vormden zich twee partijen rond deze ridderfamilies, die elk partij kozen voor de zonen van graaf Reinald II. Met het gevangen zetten van Reinald III op kasteel de Nijenbeek te Voorst kwam er een voorlopig einde aan de ongeregeldheden in Gelre.
De Bronckhorsten zijn eeuwenlang eigenaar geweest van het kasteel, maar verbleven niet constant op hun goed. Vaak verbleven zij in Rekheim, tegenwoordig Rekem (België) dat tot 1328 in hun bezit was. Tevens bezaten de heren huizen in Zutphen of waren ze te vinden in hun comfortabele kasteel te Borculo dat sinds 1405 in hun bezit was.
In 1553 overlijdt de laatste graaf van Bronckhorst, Graaf Joost van Bronckhorst en Borculo.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog wordt Bronckhorst, na een beleg van negen maanden, door Spaanse troepen bezet. Hierna heeft het kasteel geen strategische rol meer gespeeld.
Na de Spaanse bezetting komt het kasteel in 1582 in handen van de Spaansgezinde familie Van Limburg Stirum die het kasteel goed onderhanden neemt zodat het een gerieflijk onderkomen wordt.
In 1721 wordt het kasteel door de familie Van Limburg Stirum verkocht aan de familie Van Raesfelt. In 1722 wordt het kasteel beschreven als een complex met 26 vertrekken, twee achtererven, ringmuur en paardenstallen. Het verval treed snel in.
Lang blijft het huis niet in het bezit van de familie Van Raesfelt, in 1754 verkopen zij het weer en komen we als eigenaar de familie Van Glasenapp tegen en in 1760 de familie Van Tengnagell.
In 1792 beschrijft de landmeter Van Ommeren het huis als "niet anders dan voor afbraak kunnen gecoïncideerd worden".
Van Ommeren maakt een rapport op voor de Gelderse Rekenkamer, die het complex wil gebruiken ten behoeve van de Provincie. Men biedt fl. 61.625,=. Echter Frederik Albert graaf van Limburg Stirum biedt fl. 95.000,= voor zijn voorvaderlijk bezit aan Tengnagell, zodat het huis weer in het bezit komt van de familie Van Limburg Stirum.
Wederom laat de familie Van Limburg Stirum het huis en de opstallen geheel renoveren. Echter in 1803 wordt het huis bij een openbare verkoop weer van de hand gedaan waarna het in handen komt van Constantijn Johan Wolterbeek. In 1824 wisselt het huis wederom van eigenaar, Hermanus Lodewijk Ketjen, handelaar te Doetinchem. Ketjen kocht het huis als belegging maar in 1828 laat hij het afbreken en zet op de restanten een buitenhuis neer (foto 1 t/m 4).
Het terrein wordt nog enige malen verkocht totdat de Staat der Nederlanden het in 1962 koopt. Nu ontfermt Staatsbosbeheer zich over de plek waar eens dit machtige huis gestaan heeft. Veel is er niet meer te zien, de heuvel is begroeid met bomen en struiken. Maar in het kleine stadje waant men zich terug in de tijd en kunt u de historie goed op u laten inwerken.
Enige jaren geleden zijn er door illegale opgravingen op het terrein enkel stukken burchtwal blootgelegd. Deze illegale werkzaamheden hebben ertoe geleid dat Staatsbosbeheer waarschijnlijk zelf graafwerkzaamheden zal gaan uitvoeren om de resten van de burcht Bronckhorst bloot te leggen.
Het kerkje op het pleintje in Bronckhorst is het voormalige slotkapel van kasteel Bronckhorst. Ze wordt gebruikt als Nederlands Hervormde Kerk. Er hangen een aantal wapenschilden in het kerkje, die het bekijken waard zijn.
Het stadje maakt deel uit van de Gemeente Bronckhorst en ligt aan de zuidelijke oever van de IJssel in de Achterhoek. Bronkhorst kunt u het mooist benaderen vanuit Brummen, waarna een veerpont u naar de overkant brengt.

Eigenaar/Bewoners

Staatsbosbeheer

Huidige doeleinden

Het kasteel bestaat niet meer, het enige dat rest is de heuvel waar het ooit gestaan heeft.

Toegankelijk

Terrein in niet toegankelijk.

Foto's


	Bron: Historische werkgroep Stichting De Vier Heerlijkheden		Bron: Gelders Archief
	Kasteel Aalst		Kasteel Aalst 1627-1631

Bronnen

De Graafschap in de Middeleeuwen
Kastelen in Gelderland - Luuk Keunen p.144